W.Kossak |
Miasto [Lwów] zamówiło ten monumentalny obraz u Jana Styki z okazji 100–lecia insurekcji kościuszkowskiej. Jednocześnie dzieło miało być główną atrakcją na Powszechnej Wystawie Krajowej w 1894 roku. Artysta zaprosił do współtworzenia Wojciecha Kossaka oraz kilku innych malarzy. Obraz przedstawia epizod z insurekcji kościuszkowskiej – zwycięstwo wojsk polskich nad rosyjskimi w bitwie pod Racławicami. Ma 114 metrów długości i 15 wysokości.
W owym czasie w Europie panowała moda na tworzenie tego typu panoram – dzięki monumentalności, efektom iluzji, połączeniu obrazu olejnego z elementami dekoracyjnymi leżącymi u jego podnóża, artyści zacierali granicę między widzem a dziełem, uzyskując trójwymiarowy efekt.
W początkach kwietnia 1893 r. Jan Styka, Ludwig Boller oraz Wojciech Kossak pojechali na miejsce bitwy pod Racławicami, żeby poznać topografię terenu oraz dokonać próby rekonstrukcji rozmieszczenia wojsk kościuszkowskich i samego przebiegu bitwy. Przez kilka tygodni wykonywali szkice i rysunki, na podstawie których sporządzili potem ogólny szkic kompozycyjny. Zebrali także wszelkie dostępne materiały ikonograficzne, studiowali zbiory muzealne, umundurowanie oraz uzbrojenie wojsk. W wiedeńskim Ministerstwie Wojny znaleźli nawet XVIII-wieczny plan bitwy. Szkice konsultowali uznani polscy historycy Tadeusz Korzon oraz historyk wojskowości Konstanty Górski.
Wojciech Kossak gotuje zupę dla malujących Panoramę |
Wojciech Kossak przy pracy twórczej |
Kiedy powziąłem myśl wykonania tego dzieła, nie szło mi jedynie o uświetnienie tryumfu oręża polskiego, bo zwycięstwa większe miała Polska w dziejach swoich, ale chodziło mi o to tylko, by wykazać, że tutaj przed stu laty złączyły się wszystkie stany dla obrony Ojczyzny, ale zależało mi na uświetnieniu imienia najwznioślejszego bohatera wolności, Kościuszki. Kościuszko tak ukochał tę ziemię, o której wolność walczył, że garść jej nosił na sercu aż do zgonu – wspominał Styka.
Na potrzeby prezentacji dzieła zbudowano na terenie Parku Stryjskiego specjalną rotundę o średnicy ok. 38 m. „Panorama” od początku cieszyła się niesłabnącym zainteresowaniem widzów i od razu stała się głównym magnesem przyciągającym do Lwowa rzesze turystów.
W roku 1896 została przewieziona i wystawiona w Budapeszcie, gdzie również cieszyła się ogromnym powodzeniem. Przez rok obejrzało ją ok. 800 tys. Węgrów.
To bodaj jedyne zdjęcie Jana Styki |
Skradziony i odzyskany autoportret W. Kossaka |
Podczas II wojny światowej obraz zwinięto w rulon i schowano na terenie lwowskiego klasztora bernardynów. W 1946 r. malowidło wraz z częścią zbiorów Ossolineum trafiło do Wrocławia. Kolejne Społeczne Komitety czyniły starania o konserwację i ekspozycję płótna. Oczekiwania Polaków spełniły się dopiero po wstrząsie sierpnia 1980 r. Ponowne udostępnienie Panoramy nastąpiło 14 czerwca 1985 r. Atrakcja starego Lwowa stała się główną atrakcją Wrocławia.
MŁ niezalezna.pl
Panorama Racławicka, film z 2016r.
Panorama- Kronika Filmowa 1985 r.
Milion widzów Panoramy
Historia Panoramy - jak w sensacyjnym filmie
Swietna animacja
Kossakówka - rodowa siedziba Kossaków w Krakowie | 
